Transcultureel systeemtherapeut Alwin de Rooij over scheiding en het genogram

Interview door Janine Koppers

Alwin: “Het werken met een genogram maakt standaard onderdeel uit van mijn manier van het (samen)werken met cliënten. Het helpt mij als hulpverlener om de cliënt en diens context beter te begrijpen. Maar los daarvan kan het genogram ertoe leiden dat cliënten zichzelf en/of hun context anders gaan zien. Het is daarom heel belangrijk dat cliënten zichzelf en hun naasten herkennen in het genogram.

Het beeld van een scheiding op de lijn tussen de ouders en kinderen ziet er letterlijk uit als een splitsing, dwars door het gezin heen. Het kan heel confronterend zijn voor gezinsleden om die scheiding op de lijn tussen de kinderen en de ouders te zien, omdat het symbool de breuk in de relatie tussen de ouders van de kinderen symboliseert. Als er meerdere kinderen in het gezin zijn dan komt het symbool van de scheiding – de strepen – bovendien tussen de kinderen te staan. Bij een gezin met een kind staat het kind precies op de scheiding, of aan de kant van vader of moeder. En dat is precies het beeld dat je wilt voorkomen.”

(Klassieke weergave: scheiding wordt op de relatielijn geplaatst en komt tussen de ouders en de kinderen in te staan.)

Hoe zou jij scheiding liever weergeven in het genogram? 

Alwin stuurt ons een tekening van hoe hij de scheiding zou willen weergeven en legt uit:

“Zoals je in het voorbeeld kunt zien wordt de lijn tussen de kinderen en de ouders niet meer onderbroken. Daarmee laat je zien dat de relatie van het kind met de afzonderlijke ouders blijft bestaan, ondanks de breuk tussen ouders en de mogelijke gevolgen daarvan op de afzonderlijke gezinsleden. Deze simpele verplaatsing van het scheidingssymbool kan vanuit een systemisch perspectief helpend zijn. De afzonderlijke gezinsleden leren zich te verhouden tot de nieuwe situatie."

(Nieuwe situatie: scheiding wordt tussen de ouders geplaatst)

Kun je uitleggen wat het doet voor de verschillende gezinsleden om scheiding op deze manier weer te geven?

"Voor kinderen kan tot het inzicht leiden dat de scheiding wel gevolgen voor hen heeft, maar dat de breuk tussen de ouders is. Je maakt voor hen inzichtelijk wat hun positie is en dat zij zelf vaak invloed hebben op hoe ze vorm willen geven aan de individuele relaties met beide ouders. Voor sommige kinderen kan het bovendien onschuldigen om te zien dat de breuk iets tussen ouders is. De visualisering hiervan op het genogram draagt daar dan sterk aan bij.

Ook voor ouders werkt het vrijwel altijd verhelderend om hun (ex) partnerschap en ouderschap uit elkaar te halen. Wanneer ouders snappen dat het (ex) partnerschap - en mogelijk conflict - los staat van hun rol als ouder in het heden, realiseren ze zich dat voorheen de rollen van partner en ouder ook vaak door elkaar liepen. Ook hier helpt het bij om dat te visualiseren in het genogram.

Door ouders hier bewust van te maken opent het gesprek. Ze gaan bewust nadenken over het invullen van ouderschap los van het ex-partnerschap. Dit inzicht helpt ouders die willen blijven samenwerken, maar ook ouders die het contact met elkaar tot een minimum willen beperken. Het belang van kinderen wordt hiermee gewaarborgd, maar het helpt de volwassene zelf vaak ook.”

We zijn blij met deze aanvulling op Roots of Me. Bedankt Alwin! 


De software wordt steeds beter doordat jullie als gebruikers je ervaring delen en verbeteringen voorstellen.

Alwin de Rooij

Alwin de Rooij is (transcultureel) systeemtherapeut en is werkzaam bij een grote jeugdzorgaanbieder in de regio Utrecht als systeemtherapeut in een team dat gespecialiseerd is in scheidingsproblematiek in gezinnen. Daarnaast heeft hij in Amsterdam zijn eigen systeemtherapie praktijk.

Voor meer informatie of contact: www.alwinderooij.nl

Wil jij dit ook toepassen in jouw genogram?

Vanaf nu kun je scheiding weergeven op de klassieke manier én op deze nieuwe manier door het interactiepatroon (echt)scheiding te tekenen tussen de ouders. 

Zorg er wel voor dat je de laatste versie van Roots of Me gebruikt. Dat is nu versie 1.3.1. Welke versie je hebt kun je zien door in Roots of Me te gaan naar:

Help > Over Roots of Me (Windows) of

Bestand > Roots of Me > Over Roots of Me (Mac)